Jak i za co można pozbawić praw rodzicielskich?

Obowiązki ojca i matki w zakresie wychowania nieletnich dzieci, a także ochrony ich praw i interesów, są w pełni regulowane Kodeksem rodzinnym Ukrainy. Utrzymanie dziecka, troska o jego zdrowie, wykształcenie, rozwój fizyczny i moralny – wszystko to spoczywa na rodzicach i jest kontrolowane przez państwo.

Jakie przesłanki uzasadniają pozbawienie praw rodzicielskich ojca lub matki?

Niewykonywanie przez ojca i/lub matkę swoich obowiązków wobec nieletniego dziecka powinno być rozpatrywane przez organ kontrolny wszechstronnie, co zakłada dogłębną analizę wszystkich okoliczności sprawy. Podstawy do pozbawienia praw rodzicielskich są jasno określone w obowiązującym ustawodawstwie. Kodeks rodzinny ustanawia ich wyczerpujący wykaz:

• Odmowa, przy braku obiektywnych usprawiedliwionych przyczyn, odebrania dziecka ze szpitala położniczego lub innej placówki medycznej, socjalnej czy wychowawczej, a także całkowicie bierne wobec niego podejście przez okres 6 miesięcy.
• Systematyczne uchylanie się od udziału w procesie wychowania dzieci, co oznacza świadome i celowe zaniechanie działań w rozwiązywaniu spraw dotyczących ich pełnego rozwoju, włączając ignorowanie podstawowych potrzeb.
• Okrucieństwo wobec dziecka, przejawiające się przemocą fizyczną lub psychiczną, a także poniżaniem jego godności.
• Uzależnienie od alkoholu lub narkotyków, z powodu którego pozbawia się praw rodzicielskich na podstawie oficjalnych orzeczeń lekarskich.
• Wszelkie formy wykorzystywania nieletnich dzieci. W szczególności dotyczy to angażowania ich do nadmiernej pracy lub udziału w czynach podlegających odpowiedzialności karnej, a także zmuszania do żebractwa, prostytucji, tułactwa.
• Faktyczne skazanie ojca i/lub matki za popełnienie umyślnego przestępstwa wobec własnego dziecka.

Procedura pozbawienia praw rodzicielskich

Niezależnie od podstawy prawnej, procedura pozbawienia praw rodzicielskich odbywa się wyłącznie na mocy orzeczenia sądu. Zostaje ono wydane w wyniku rozpatrzenia pozwu, na podstawie którego zostało wszczęte postępowanie sądowe. Orzeczenie w takiej sprawie zazwyczaj wydaje sąd właściwy ze względu na miejsce zameldowania pozwanego. Jednak w niektórych sytuacjach powód może zwrócić się do innej instancji. W szczególności dotyczy to przypadków, gdy żądania powoda dotyczą nie tylko pozbawienia praw rodzicielskich, ale także kwestii związanych z egzekwowaniem alimentów, o czym szczegółowo napisano tutaj: Pozew o zasądzenie alimentów.

Pozbawienie praw rodzicielskich zakłada, że w postępowaniu sądowym obowiązkowo powinien brać udział przedstawiciel organu opieki, od którego będzie wymagane pisemne stanowisko dotyczące okoliczności rozpatrywanej sprawy. Jednocześnie dokument ten może nie zostać uwzględniony przez sąd, jeżeli pojawi się powód, aby uznać zawarte w nim informacje za nieuzasadnione lub sprzeczne z interesami dziecka.

Kto może złożyć pozew w sądzie o pozbawienie praw rodzicielskich?

Do sądu z odpowiednim pozwem mają prawo wystąpić:

• jeden z rodziców;
• osoba będąca opiekunem lub kuratorem;
• członek rodziny zamieszkujący razem z dzieckiem;
• każda placówka, w której przebywa nieletni obywatel;
• organ opieki i kurateli zapewniający ochronę praw dzieci;
• prokurator;
• bezpośrednio samo dziecko, które ukończyło 14 lat.

Dokumenty niezbędne do pozbawienia praw rodzicielskich

Prawnicy naszej firmy są gotowi pomóc w sporządzeniu pozwu i przygotowaniu pakietu dokumentów, przy posiadaniu których wszystkie okoliczności sprawy zostaną w pełni przeanalizowane przez sąd, a podjęte orzeczenie – w maksymalnym stopniu odpowiadać będzie interesom dziecka.

W szczególności będą potrzebne:

• kopia paszportu obywatela wnioskodawcy;
• zaświadczenie o składzie rodziny;
• dokument potwierdzający dochody powoda;
• charakterystyka z miejsca pracy;
• notarialnie poświadczona kopia aktu urodzenia dziecka;
• opinia psychologa sporządzona na podstawie rozmowy z dzieckiem;
• protokół sporządzony podczas kontroli warunków mieszkaniowo-bytowych przez przedstawiciela organu państwowego;
• charakterystyka z miejsca zamieszkania wnioskodawcy;
• charakterystyka wydana przez placówkę oświatową, do której uczęszcza dziecko. Treść dokumentu powinna zawierać informacje o cechach osobistych rodziców i ich udziale w procesie wychowania.

W zależności od szczególnych okoliczności rozpatrywanej sprawy mogą być również wymagane dodatkowe dokumenty, których wykaz w toku wstępnego zbadania wszystkich okoliczności określą nasi doświadczeni adwokaci.

Konsekwencje pozbawienia praw rodzicielskich

Po uprawomocnieniu się orzeczenia sądowego pozwany traci wszystkie prawa wynikające ze stosunku pokrewieństwa z nieletnim dzieckiem. Od tego momentu rodzic nie może uczestniczyć w jego wychowaniu, korzystać z ulg i pobierać świadczeń państwowych, reprezentować interesów dziecka w różnych instancjach, rościć praw majątkowych przyznanych wcześniej na podstawie ojcostwa lub macierzyństwa.

Jednocześnie osoby pozbawione praw rodzicielskich nie mogą być zwolnione z obowiązku utrzymywania dziecka niepełnoletniego. Ponadto będą zobowiązane do naprawienia wszelkiej szkody majątkowej wyrządzonej osobom trzecim bezpośrednio przez dziecko. Wszystkie majątkowe prawa dzieci względem ich rodziców w tym przypadku pozostają zachowane.