Ogólne zasady opodatkowania przedsiębiorstw na Ukrainie
Nowy kodeks podatkowy, przyjęty na Ukrainie, stał się jedynym aktem prawnym mającym regulować obszar opodatkowania przedsiębiorstw w kraju. Pomimo że głównym zadaniem kodeksu miało być zapewnienie stabilności systemu podatkowego, zaraz po jego wejściu w życie zaczęto go aktywnie uzupełniać i zmieniać i już w pierwszym roku wprowadzono ponad dziesięć zmian. W związku z tym wraz z przyjęciem nowego kodeksu podatkowego stabilność systemu podatkowego dla przedsiębiorstw na Ukrainie nie została osiągnięta.
Zmiany wprowadzone w systemie podatkowym
W istocie zmiany w opodatkowaniu na Ukrainie dotknęły systemu funkcjonującego dotychczas na dużą skalę. Przede wszystkim warto zaznaczyć zbliżenie standardów rachunkowości i opodatkowania, a także zmiany dotknęły zasad opodatkowania nierezydentów, współpracy przedsiębiorstw z nierezydentami i innych równie istotnych kwestii. Na początek należy zauważyć, że teraz system opodatkowania przedsiębiorstw dzieli się na dwa podstawowe rodzaje:
Wybór systemu opodatkowania jest szczególnie ważny podczas rejestracji przedsiębiorstwa ze względu na jego dalszy wpływ na działalność.
UPROSZCZONY SYSTEM OPODATKOWANIA
System uproszczony różni się od ogólnego tym, że przedsiębiorstwa korzystające z niego płacą podatek od całkowitych przychodów, nie uwzględniając pozycji kosztów. Dzięki temu przedsiębiorstwa będące w systemie uproszczonym mogą prowadzić uproszczoną księgowość podatkową i rachunkową, w związku z czym ponoszą mniejsze nakłady związane z prowadzeniem księgowości.
W jakich przypadkach można być płatnikiem jednolitego podatku
Uproszczony system opodatkowania na Ukrainie przewiduje różne warianty stawek. Dla jasnego określenia stawki podatku jednolitego podatnicy zostali podzieleni na specjalne grupy:
- osoby fizyczne, przedsiębiorcy: grupy 1, 2 i 3;
- przedsiębiorstwa (osoby prawne): grupy 3 i 4.
Wybór systemu uproszczonego opodatkowania dokonuje się na podstawie kryteriów określonych ustawowo:
Trzecia grupa:
- łączne przychody nie przekraczają 5 mln rocznie;
Czwarta grupa:
- producenci rolni (udział produkcji rolnej w poprzednim roku podatkowym (sprawozdawczym) wynosi lub przekracza 75%)
Stosowanie podatku jednolitego jest niemożliwe dla przedsiębiorstw prowadzących następujące rodzaje działalności:
- prowadzenie i organizowanie gier hazardowych;
- świadczenie usług pocztowych i usług łączności;
- działalność w zakresie zarządzania przedsiębiorstwami;
- wymiana walut;
- produkcja, wydobycie, sprzedaż kamieni szlachetnych i metali szlachetnych, a także formacji organogenicznych;
- organizacja aukcji przedmiotów kolekcjonerskich, dzieł sztuki lub antyków, sprzedaż antyków i dzieł sztuki;
- import, eksport, produkcja, sprzedaż towarów objętych akcyzą (z wyjątkiem sprzedaży paliw płynnych detalicznie w pojemnikach o pojemności do 20 litrów);
- wydobycie i sprzedaż kopalin;
- działalność polegająca na pośrednictwie finansowym, z wyjątkiem działalności ubezpieczeniowej związanej z likwidatorami szkód, rzeczoznawcami, komisarzami awaryjnymi i agentami ubezpieczeniowymi;
- organizacja i przeprowadzanie imprez koncertowych.
Stosowanie systemu uproszczonego jest również ograniczone dla następujących firm:
- firmy inwestycyjne i fundusze, banki, firmy ubezpieczeniowe, brokerzy ubezpieczeniowi (reasekuracyjni), lombardy, instytucje systemu emerytalnego o charakterze kapitałowym, spółdzielnie kredytowe, firmy leasingowe, fundusze powiernicze, inne instytucje finansowe;
- rejestratorzy papierów wartościowych;
- przedsiębiorstwa będące nierezydentami;
- oddziały, filie, przedstawicielstwa i inne wyodrębnione jednostki przedsiębiorstwa, które nie są zwolnione z płacenia podatku jednolitego;
- przedsiębiorstwa, których udział w kapitale zakładowym osób prawnych niebędących płatnikami podatku jednolitego przekracza 25%.
Wysokości stawek podatku jednolitego określone są w Kodeksie podatkowym Ukrainy:
1. Dla przedsiębiorstw należących do 3. grupy płatników podatku jednolitego ustanowiono następujące warianty stawek podatku jednolitego:
- 3% od przychodu brutto przedsiębiorstwa, a także płatność VAT;
- 5% od przychodu brutto.
2. Dla przedsiębiorstw 4. grupy wysokość stawki podatku od jednego hektara gruntów rolnych i/lub gruntów wodnych zależy od kategorii (typu) gruntów, ich położenia i wynosi (w procentach podstawy opodatkowania):
- dla pól ornych, łąk i pastwisk – 0,95;
- dla pól ornych, łąk i pastwisk położonych w strefach górskich i na obszarach Polesia – 0,57;
- dla upraw wieloletnich – 0,57;
- dla upraw wieloletnich położonych w strefach górskich i na obszarach Polesia – 0,19;
- dla gruntów wodnych – 2,43;
- dla gruntów rolnych znajdujących się w warunkach szklarniowych – 6,33;
Ustalenie dochodu przedsiębiorstwa odbywa się na podstawie:
- zobowiązań wobec wierzycieli, których termin przedawnienia upłynął;
- otrzymanych nieodpłatnie;
- przychodów ze sprzedaży.
Do przychodów płatnika podatku jednolitego nie są wliczane:
- kwoty kredytów;
- pomoc finansowa zwrócona w ciągu 12 miesięcy;
- VAT;
- wpłaty do kapitału zakładowego;
- otrzymane dywidendy (opodatkowane u źródła);
- zwrot towaru/środków na podstawie umowy (rozwiązanie, gwarancja itd.);
- do dochodu podatnika-płacącego podatek jednolity nie są wliczane tantiemy, odsetki, wypłaty ubezpieczeniowe, dywidendy oraz dochody uzyskane ze sprzedaży majątku, który nie był wykorzystywany w celach komercyjnych.
Cechy szczególne:
- w przypadku sprzedaży środków trwałych dochodem będzie różnica między wartością bilansową a ceną sprzedaży;
- do dochodu nie są wliczane kwoty tranzytowe (prowizja, umowa zlecenia itp.).
Podatek od wartości dodanej
Jeżeli przedsiębiorstwo wybrało stawkę podatku jednolitego 3% (grupa 3) – obowiązane jest zarejestrować się jako płatnik VAT. W takiej sytuacji na takie przedsiębiorstwa mają zastosowanie zasady opodatkowania podatkiem od wartości dodanej obowiązujące w systemie ogólnym.
Procedura prowadzenia sprawozdawczości i płatności podatków
- Deklaracja i zapłata podatku jednolitego odbywa się raz na kwartał;
- Pobory z wynagrodzeń i raporty – miesięcznie (jeżeli są zatrudnieni pracownicy);
- VAT – miesięcznie, chociaż istnieje możliwość przejścia na kwartalną okresowość.
Składki od wynagrodzeń pracowników
Jeżeli chodzi o opłacanie składek z wynagrodzeń pracowników – przedsiębiorstwa stosujące system podatku jednolitego podlegają zasadom obowiązującym w systemie ogólnym.
OGÓLNY SYSTEM OPODATKOWANIA PRZEDSIĘBIORSTW
Aby zrozumieć zasady ogólnego systemu opodatkowania, należy rozważyć podstawowe podatki, które on przewiduje:
Podatek dochodowy od przedsiębiorstw – jest podstawowym podatkiem, który jest płacony od zysku uzyskanego przez przedsiębiorstwo.
Baza opodatkowania. Baza opodatkowania określana jest na podstawie różnicy między przychodem brutto a kosztami brutto (koszty działalności gospodarczej).
Stawka podatku. Stawka podatku zgodnie z kodeksem podatkowym wynosi 18%.
Podatek od dywidend. W zależności od rodzaju dywidend i systemu podatkowego, w którym znajduje się emitent praw korporacyjnych, stosuje się następujące stawki PIT: 5%, 9% i 18%.
Opodatkowane stawką 5% są:
- Dywidendy z akcji i praw korporacyjnych, naliczone przez rezydentów – płatników podatku dochodowego od przedsiębiorstw (z wyjątkiem dochodów w postaci dywidend z akcji, certyfikatów inwestycyjnych wypłacanych przez instytucje wspólnego inwestowania) (st. 167.5.2 167 Kodeksu Podatkowego).
Opodatkowane stawką 9% są:
- Dywidendy z akcji i/lub certyfikatów inwestycyjnych, praw korporacyjnych, które zostały naliczone (st. 167.5.4 Kodeksu Podatkowego):
- nierezydenci;
- instytucje wspólnego inwestowania;
- podmioty gospodarcze, które nie są płatnikami podatku dochodowego (czyli płatnikami podatku jednolitego).
Opodatkowane stawką 18% są:
- Dywidendy na rzecz osób fizycznych (w tym nierezydentów) z tytułu akcji lub praw korporacyjnych, posiadających status uprzywilejowanych lub inny status przewidujący wypłatę w stałej wysokości lub w kwocie większej niż wypłata przypadająca na inną akcję (prawo korporacyjne) wyemitowaną przez takiego płatnika podatku (st. 167.1, 170.5.3 Kodeksu Podatkowego). PIT nie potrąca się od kwoty naliczonych dywidend w przypadku ich reinwestycji, gdy kwota dywidend nie jest wypłacana, lecz przeznaczana na zwiększenie kapitału zakładowego (st. 165.1.18 Kodeksu Podatkowego).
Sprawozdawczość i płatność podatku. Terminy składania sprawozdań i płatności podatku zależą od wysokości rocznych przychodów:
- mniej niż 20 млн. грн – zapłata podatku odbywa się raz w roku, na podstawie rocznej deklaracji;
- więcej niż 20 mln. грн – zapłata podatku odbywa się kwartalnie, na podstawie deklaracji za kwartał, półrocze, trzy kwartały, rok.
Jeżeli w pierwszym przypadku podatek dochodowy płacony jest raz w roku na podstawie deklaracji, to w drugim system jest bardziej złożony, ponieważ przewiduje płatności zaliczkowe. System zaliczek przewiduje miesięczną płatność w wysokości 1/12 zadeklarowanego podatku dochodowego za poprzedni rok podatkowy. Tak więc w sytuacji, gdy w poprzednim roku przedsiębiorstwo naliczyło 24 tys. podatku dochodowego, w bieżącym roku będzie zobowiązane płacić po 2000 każdego miesiąca. Ta norma działa domyślnie, a w przypadku niektórych niuansów, na przykład strat przedsiębiorstwa, wchodzą w życie dodatkowe przepisy, których wyjaśnienia najlepiej szukać u księgowego.
Podatek od wartości dodanej – przewiduje zapłatę podatku przez sprzedawcę od narzutu, który jest wliczony w cenę towaru lub usługi.
Baza opodatkowania. Baza VAT obliczana jest na podstawie różnicy między kwotą wartości dodanej dla nabywcy a kwotą wartości dodanej zapłaconą sprzedawcy.
Stawka podatku. Podstawowa stawka – 20% (z wyjątkiem rodzajów działalności, gdzie stawka może wynosić 7% i 0%).
Kodeks podatkowy przewiduje 2 sposoby rejestracji jako płatnik VAT:
- dobrowolny;
- obowiązkowy: przewiduje obowiązkową rejestrację w przypadku, gdy w ostatnich 12 miesiącach przychód przedsiębiorstwa przekroczył 1 mln. грн.
Sprawozdawczość i płatność VAT: w przypadku VAT sprawozdawczość składa się miesięcznie w formie elektronicznej, w ten sam sposób płaci się również podatek. Dla niektórych przedsiębiorstw możliwy jest kwartalny tryb rozliczeń.
Podatki od wynagrodzeń pracowników – przedsiębiorstwa, które mają zatrudnionych pracowników, muszą wypłacać im wynagrodzenia, a co za tym idzie, także wszystkie związane z tym składki i podatki.
Jednolita składka społeczna. Stawka zależy od kategorii pracowników, podstawowa stawka – 22% od wynagrodzenia brutto.
Niektóre wyjątki, z którymi firmy spotykają się najczęściej:
- stawka składki społecznej od wynagrodzeń osób niepełnosprawnych – 8,41%;
- maksymalna wielkość podstawy naliczania jednolitej składki od każdego pracownika – 15-krotność minimalnego wynagrodzenia ustalonego ustawą, od którego naliczana jest jednolita składka (w 2019 roku – 62595 грн)
- maksymalna wielkość podstawy naliczania jednolitej składki od każdego pracownika – 15-krotność minimalnego wynagrodzenia ustalonego ustawą, od którego naliczana jest jednolita składka (w 2019 roku – 62595 грн)
Wpłata do budżetu dokonywana jest jednocześnie z wypłatą wynagrodzenia.
Podatek dochodowy od osób fizycznych. Z wynagrodzenia pracownika przedsiębiorstwo potrąca 18% PIT. Wpłata do budżetu jest dokonywana jednocześnie z wypłatą wynagrodzenia, a składanie sprawozdań PIT – raz na kwartał.